در ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴ میلادی رویدادی سیاسی توانست جرقه‌ای در انبار باروت اروپا بیندازد و منجر به آغاز جنگ جهانی اول گردد. در این روز ، ولیعهد اتریش-مجارستان و همسرش در شهر سارایوو – پایتخت ایالت بوسنی – هدف گلوله‌ی یک جدایی‌طلب صرب به نام گابریلو پرینچیپ قرار گرفته و جان سپردند. رویدادهایی که بلافاصله رخ داد ، زمینه را برای جنگی خانمان‌سوز در اروپا فراهم کرد.
منشأ جدایی‌طلبی در بالکان
از اواسط قرن ۱۹ میلادی احساسات ملی‌گرایانه از اروپای غربی و مرکزی به شبه جزیره بالکان سرایت کرد. این اندیشه‌های ناسیونالیستی به خصوص در بین صربها و یونانی ها شدیدتر از دیگر اقوام بود. با تشکیل دولت ملی صربستان در سال ۱۸۳۰ ، صربها برنامه خود برای ایجاد صربستان بزرگ را آغاز کردند. این منطقه کلیه ی نواحی صرب‌نشین بالکان را در بر می گرفت.
بحران بوسنی
در سال ۱۸۷۸ پس از جنگ روسیه و عثمانی – که به شکست امپراتوری عثمانی منتهی شد – ایالت بوسنی که اکثریت ساکنین آن مسلمان بودند ، از حاکمیت عثمانی بیرون آمده و تحت نظارت اتریش-مجارستان قرار گرفت. صربها که بوسنی را جزئی از صربستان بزرگ می دانستند ، به هیچ وقت از این مسئله راضی نبودند.
در سال ۱۹۰۹ به دلیل تغییر حکومت مرکزی در استانبول ، حکومت اتریش-مجارستان فرصت را مغتنم شمرد و ایالت بوسنی را به طور کامل به قلمرو خود الحاق کرد. اعتراضات مکرر عثمانی‌ها و صربها به جایی نرسید.
از ابتدای قرن ۲۰ میلادی گروه‌های جدایی‌طلب صرب به صورت زیرزمینی در بوسنی فعالیت می کردند. هدف آنها انضمام بوسنی به خاک صربستان بود. یکی از همین گروه‌ها در ژوئن ۱۹۱۴ اقدام به ترور ولیعهد اتریش کرد.
در ژوئن ۱۹۱۴ ، آرشیدوک فرانتس فردیناند – ولیعهد اتریش – و همسرش برای بازدید از ارتش اتریش-مجارستان در ایالت بوسنی به سارایوو آمدند. گروهی از جدایی‌طلبان صرب به نام سازمان جوانان بوسنی که با فرماندهان نظامی ارشد ارتش صربستان نیز مرتبط بودند ، درصدد برآمدند که او را ترور کنند.
در ظهر ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴ فردی از این گروه شش نفره به نام گابریلو پرینچیپ موفق شد ولیعهد و همسرش را در مقابل ساختمان فرمانداری سارایوو مورد سوء قصد قرار دادند. هر دوی آنان مجروح شدند. هنگامی که ولیعهد را به بیمارستان منتقل کردند ، دیگر کاری از عهده کسی بر نمی آمد.
پرینچیپ دستگیر و به زندان افتاد. او در سال ۱۹۱۸ قبل از فرا رسیدن موعد اعدام ، به دلیل ابتلا به بیماری سل درگذشت. طی چند روز کلیه‌ی اعضای سازمان جوانان بوسنی نیز دستگیر و اعدام شدند.
دولت اتریش-مجارستان اولتیماتومی به دولت صربستان ارائه داد که شامل موارد و شروط سنگینی بود. به موجب این اولتیماتوم ، دولت صربستان باید مسئولیت ترور را قبول می کرد و فرماندهان نظامی ارتش خود را که گمان می رفت در این ترور دست داشته اند ، تحویل اتریش-مجارستان می داد.
صربها به سرعت اولتیماتوم را رد کردند. دولت اتریش-مجارستان نیز متقابلاً به صربستان اعلان جنگ داد. تمامی قدرتهای اروپایی که ناظر بر این وقایع بودند ، وارد ماجرا شدند. روسیه به حمایت از صربستان برخاست و به اتریش-مجارستان اعلان جنگ داد. آلمان نیز که به موجب پیمان متحدین ، حامی و طرفدار اتریش بود ، جانب این کشور را گرفت و به روسیه اعلان جنگ داد.
بدین ترتیب آتش جنگ جهانی اول در ابتدای تابستان سال ۱۹۱۴ زبانه کشید و به مدت چهار سال ، یک نسل از بشریت را به خاک و خون کشید.
